namal67@gmail.com

namal67@gmail.com
සටහන් පෙළගැස්ම‍ Prabath Rajasooriya

Thursday, March 14, 2024

දුර යුගයක ගැමි වරුණ - 09

සිංහල ගීත සාහිත්‍යයෙන් මතුකළ එදා ගම්මානයේ අසිරි සිරිය........... 0සටහන

 පූර්ව සටහනේ ගැයුනු බඹර කැපීමේ ජනකවියේ කියැවෙන පරිදි, දෙවියන්ට භාරහාර වී සිදුකළ යුතු තරම් භාර්දූර අවදානම් කටයුත්තක් ලෙස ’බඹර කැපීම’ සළකන්නේ ඇයි?

මී මැස්සන් ගේ ඥාති පරපුරේ වැඩිමහල් සාමාජිකයා වූ බඹරා ඔහුට වඩා සිරුරෙන් මෙන්ම පහරදිමෙන්ද විසල්ය. මෙම දාමයේ ’ලොකු අයියා’ දෙබරාය. ගැමියන් ගේ සමීකරණය නම් මී මැස්සෝ සතක විෂ එක බඹරෙකු මෙන්ම ඔවුන් සත්දෙනෙකු ගේ විෂ දෙබරා සතුවන බවයි. වැඩිමහල් සාමාජිකයාගේ පහරදීම වඩාත්ම රුදුරුය. ඔහුගේ විෂ දළය යළි යළිත් භාවිතා කරමින් ඔහුට සිය ප්‍රතිවාදියා අඩපන කර දැමිය හැකිය. බාල සහෝදරයෙන් දෙදෙනා ඒ අතින් අවසනාවන්තය. පළමු ප්‍රහාරයේදී ඔවුන්ගේ විෂදළ කැඩි වෙන්වි යන අතර එතැනින්ම සත්වයා සිය ජිවිතයට සමුදෙයි. මෙම පරපුරේ තවත් සාමාජිකයන් අතර දඞුවැල්ථ කණෙයි, මැස්සා වැනි කුඩා අයද වෙති. ඔවුන් සියල්ලෝම ’වද’ නිෂ්පාදකයෝය. 

වැල් ඉනිමගේ මරුවා ට ඔච්චම් කරමින්


ඇතැමුන් ගේ ආහාර අසාත්මිකතාවය අධික වන්නා සේ මේ පරපුරේ බලවත් සාමාජිකයන් කිහිපදෙනෙකු ගේ ප්‍රහාරයකට ලක්වන ඇතැම් අය අවසනාවන්ත ලෙස සිය දිවි ගමන අවසන් කරගනී.

දෙබරු සහ බඹරු සිය නවාතැන් පොළවල් තනාගන්නේ සිව්පා දෙපා සතුන්ට පහසුවෙන් ළංවිය නොහැකි ඉතා උස් පර්වත මුදුන් බෑවුමක හෝ වනස්පතියක අහස්කුසට වඩාත් ම ළංවි ඇති අත්තකය. අස්වනු ගෙටගෙන ගොවිතැනින් ඉසිඹු ලබන්නෝ, කන්ඩායම් සැදී මහවන වදින්නේ ’බඹර පැණි’ කැඩිමේ භාරදුර කටයුත්ත උදෙසාය.  උක්ත ජනකවියේ ’වැල් තොටිල්ල’ යනු කඹ එකිනෙක ගොත සැදූ ’මැස්ස’ විය හැකිය. එය බඹර කූඩූව අසන්නයේ ස්ථානගත කරන්නට පළමු, වරපට (හැරපට,යොත) බඹර කූඩුව බැඳ ඇති ගසට හෝ පර්වතයට අමුණා ගත යුතුය.  දැඩි ලෙස දුම් පිටකරන ශාඛ කොටස් එකතුකොට තැනූ විලක්කුව (පන්දම) දල්වා හොඳින් දුම්ගැස්වීමෙන්, බඹරු සිය නිවහනින් ඈතට පන්නා හරිනු ලැබේ. ඔවුන් පෙරළා එන්නට පළමුව, යොත දිගේ ඉහළට නැග බඹරය කපා මුට්ටියට දමා බා ගත යුතු අතර, බඹර කපන්නා ද වහා එතැනින් ඉවත්ව යා යුතුය. මේ කාර්යය සිදුකරන තුරු වරපට අනිත් අන්තයෙන් රඳවා ගෙන සිටින්නා, බඹර කපන්නාගේ අතිශය විශ්වාසවන්තයෙකි. ඔහුගේ අතපසුවිම, පළමු කී තැනැත්තාගේ දිවි අහිමිවීමට පවා හේතු විය හැකිය. 


වරපට දිගේ බා ගත් බඹර පැණි මුට්ටි එකකට වඩා තිබියි හැකිය. විශාල බඹර වදයක   පැණි මුට්ටි කිහිපයක අස්වැන්නක් තිබිය හැක. 


මහ මූකලාන තුළ දිවිගෙවන ආදිවාසී වැදි ජනතාවගේ යැපුම් මාර්ගය වන ’දඩමස්’ දිනගණන් කල්තබාගන්නා කාරකය ’පැණී’ ය. ඒ නිසා ඔවුන් හට ඒවා නැතිවම බැරිය. ඔවූහූ, ගැමියන්ට වඩා අතිශූර ’වද’ බිඳින්නන්ය. තම ආයුධ එනම් දුනු හී තනාගන්නට ගම්මානයේ කම්මල්කාර නයිදේ ගේ සහය පතන ඔවුන් ඊට හිලව් ලෙස ඉස්තරම් බඹර පැණි සපයයි.


සොරබොර දිය මල් නෙළා ගෙනාදෝ ...කන්දේ පැනි මල් නෙළා ගෙනාදෝ.....

නෑනී නෑනී කොයිබයි යන්නේ පැලටා එනවාදෝ ....

කොබ්බෑ පැල්පත දුන්න නමාලා ................

ගොරියන් කෙක්කෙන් හද මානාල...........

ගොරියෝ ගොරියා බඹර නෙළන්නට කන්දේ යනවාදෝ.............

හිරු දෙයියන්ගේ වීරිය උුඹටයි... සඳ දෙයියන්ගේ සොමිගුණ උඹටයි

පසේ බුදුන්ගේ පිහිටත් උඹටයි මා හා එනවාදෝ...............

(අමිතා වැදිසිංහ සමග එස් ලියනගේ )



මධ්‍යම, උතුරු මැද, ඌව - වෙල්ලස්ස, ආදී පළාත්වල ගැමියන්ගේ බස්වහර එකිනෙකට යම්තරමින් වෙනස් ව පැවතියේ ඒවා අතර ගමනාගමනය, අන්තර් සබඳතා සිමාසහිතව සිදුකෙරුනු පසුගිය සියවසේ මුල් යුගයේ දීය. ඒවා ඔවුනොවුන්ගේ උපසංස්කෘතියක් නිර්මාණය කෙරෙන්නට ඉවහල් විය. මේ ’ගැමි බස්වහර’ සහිත පාරිභාෂික වදන් මාලාවන් ඉහත දැක්වු නිදසුන මෙන්ම ඔවුන් සබැඳිව ගොඩනැගුනු විවිධාකාරයේ කලා නිර්මාණයන්ට හේතු පාදක විය. පහත දැක්වෙන්නේ එයින් අල්ප මාත්‍රයකි. මේහි අදිවාසි වැදි ජනතාවගේ බස් වහර ද ඇතුළත්ය


ගෝ බිඳු කැලේ - තලගොයි වසන ඉසව්ව දඩයමේ යෑම 

සෝලි තියනවා - දොස් කියනවා

ඉරගල වැටෙනවා - ඉර බහිනවා

ඉලන්දාරියා - තරුණයා

පැංචා - පොඩිළමයා

ටොම්බ - වලිගය

ගිනි බිඳිනවා -  වෙඩි තියනවා

කඩප්පුලියා - විෂම හැසිරීම සහිත පුද්ගලයා

ඔසේ අදිනවා - අඞහැර පෑම (වෙලේ හරක් දැක්කීමේදී සිදුකරන අණකිරීම)

හන්දුරුවෝ - රදළයන් අමතන ආකාරය

හෑල්ලුව - වන්දනා කරුවන්ගේ බඩුමුට්ටු දමන ගමන් මල්ල

තොලොංචි වෙනවා - නොපෙනී යනවා, ඉවතට යනවා

එතනහාමි - වැදගත් කාන්තාව

නිලමේ - කුලවත් පිරිමිය

ළමාතැනී - වලව්වේ කුල කාන්තාව

පොඩිස්සිය - කෙල්ල

පොතාන - ළඳු කැළෑව

නවදැළිහේන - අඵත ගිනි ලා එළිපෙහෙළි කල හේන

නෙයියාඩං නටනවා - නොමනා හැසීරීම් සිදුකරනවා

මදාවියා - අයුෂ අඩු තැනැත්තා, නොහික්මුනු තැනැත්තා

සාරසුබාවට - සිහිකල්පනාවට

කිරිපල්ල - යටිබඩ

සන්තෑසිය - විපත

උරුට්ටු අල්ලනවා - දබර කරනවා

පංකාදු - කදිම

හූරා - මහත්මයා

හෙනකඳයා - බෙහෙත් කොටන තුවක්කුව

වින්නැහිය - අකරතැබ්බය

හක්කලං කරනවා - සැරිසරනවා

පෙරකී බස්වහරෙ ගුරුකොට ගෙන ආදීවාසී ජනදිවිය ඇසුරුකොටගෙන නිර්මාණකරණයේ යෙදුනු යටත් විජිත නිලදරු වෛද්‍ය ’ආර් ඒ ස්පිටල්’ ගේ සටහනක් උපුටනය කරමින් එය මනරම් ගීතයක් බවට පත් වී, එදා ශ්‍රාවකයන්ගේ ජනාදරය දිනාගත්හ. මේ හෙළ ආදිවාසි වැදිජන බස් වහරයි.



නැගෙනහිර, උතුරු මැද, මධ්‍යම, ඌව පළාත් බද ඈත ගම්මානයන් ගේ සිමා ඉම සළකුණු කෙරෙන මහ මූකලානේ ඔදතෙද බල ඇත්තන් ආදිවාසීන්ය. මායිම් ගම්මානයන්හි වෙසෙන ගැමියෝ සියවසකට පෙර, විසූ නොඉඳුල් අව්‍යාජ වැද්දන් වූ ඔවුන් හා ඇයි හොඳයි කම් පැවැත්වූහ, ගම්මනයේ විසු ’යමන්නෝ’ (යකඩ කම්මල්කරුවන්) මත ඔවුන්ගේ ජීවන චර්යාව යැපුනේ සියවස් ගණනක නොපෙනෙන දුරාතිතයේ සිටය. ’අනුරපුර’ මහවාසළ පැවති යුගයේ ඔවුන් අර්ධ ම්ලේච්ඡයන් ව සිටින්නට ඇත. 

පෙර ලිපියක ලියැවුනු ’මී-බඹර පැනි’ වද මෙන්ම දඩමස් ඈ වනයේ සම්පත් භුක්ති විඳිනට ඔවුන්ගේ අතහිත පතන්නට ගැමියෝ ද පුරුදුව සිටියහ.

බ්‍රිතාන්‍ය සිවිල් නිලදරුවන් සහ ඔවුන්ගේ හිතමිතුරු පිරිස් මේ ආදිවාසි දනන් පිළිබඳව මහත් ආයාසයෙන් රැස්කර තබාගත් වාර්තා ඇසුරෙන් සංගෘහිතු පොත්පත් වලට පින්සිදුවන්නට පරපුරෙන් පරපුරට ලක්වාසීන් ද තම මව්බිමේ එදා විසූ නියම ආදීවාසීන් ගේ එදා තොරතුරු අද දැුනකියා ගනිති.

’තලගොයි දඩයමේ’ පිටත්ව යන්නට තම ප්‍රියවන්තිය වෙතට ඇරයුම් කරන වැදි මානවකයාගේ අයැදුමකි මේ. මෙහෙයුම සඳහා නික්මෙන්නට සැරසෙන දෙදෙනාගේ වාහනය ’මී ගවයෙකි’. 


මා මිනි මා දෙයියා දෙයියා දෙයියා දෙයියා දෙයියා .....

කබෙන් පා බල යක්කම වේ... යමු දෙන්නා....

බීමෙන් යන්නට බොල් පිනි බැරි නම්.....

වඩානා මිමා ලණු බැඳගං.... යමු දෙන්නා...

මීමා පිටේ යමු දෙන්නා ... ගෝ බිඳු කැලේ යමු දෙන්නා...

ගෝයා පුච්චා කමු දෙන්නා...ගෝ කුර පුච්චා කමු දෙන්නා....

ගෝ ටුඹ පුච්චා කමු දෙන්නා.. ගෝ බඩවැල් ටික තට දෙඤ්ඤා...

ගෝ අකුමා ටිකා මා කඤ්ඤා...

වැල්කොබ්බෑ වල .. දුන්න නමාගෙන ... එන්නේ ඔරගල මාලොකුවෝ....

අගර නැටුම් නටන නංගීට රූබර බෙරපද ගච්චා පෝ ....

රූබර නැටුම් නටපෝ..වල් අත්තේ නටපෝ...

චොද චොද නැටුම් නටපෝ..අපටත් වෙත්තිල බෙදපෝ....

මෙත්තට ආවා බොල දෙයියෝ...

තං තදිනානේ තදිනානේ.....

(වෛද්‍ය ආර් එල් ස්පිටල්, ෂෙල්ටන් ප්‍රේමරත්න, විමල් ජේ සාගර - 1972 -සිනමා පටය - ’හිතක පිපුණු මල්’)


----------------------












පාදක සටහන

වැදි ජනතාවගේ ආගම ’නෑ යකුන් ’ පිදීමයි. එනම් තමන් අතර ජීවත්ව සිට මියගියවුන් දේවත්වයට පත්කර ඇදහීමයි. ඔවුනට බලිබිලි පුද පුජා පිළිගන්වා යදින පිහිට ලැබී තම දඩයම සරුසාර වෙතැයි ඔවූහූ විශ්වාස කරන අතරවාරයේ එය නොසළකා හැරීම නිසා තමන් මියගියවුන්ගේ වෛරයට පාත්‍ර වී, කරදර හිරිහැර විඳින්නට සිදුවෙතැයි බියවෙති. ’යක්කම’ නම් ඒ යාතුකර්මයයි. ’කිරිකොරහ’ නැටීම ද එබඳුය. එහිදි ඔවූහූ පරළවෙති. 

’මීමා’ එනම් මී ගවයා නම් වාහනය අරා වනය තුළට පිවිසෙන්නේ ’ගෝ බිඳු’ එනම් තලගොයි දඩයම් කිරීමය. තලගොයා, කුර සහිත ගාත්, වල්ගය පුච්චා කමු යැයි වැදි මානවකයා සිය පෙම්වතියට යෝජනා කරයි.

අක්මාව තමන්ට ද තිට බඩවැල් ද දෙන බව කියාසිටින්නේ ඇයව විනෝදමත් කිරීමටය. මේ සියල්ල තලගොයා ගේ අවයවයන්ය. ඒවා වැද්දන්ගේ මතුනොව ගැමියන්ගේ පවා රසවත් ආහාරයකි.

’ඔලගල’ රෑහේ මහඇත්තා (නායකයා) එහි පැමිණෙනු ඇත්තේ ’වැල්කොබ්බෑ’ වැලකින් තැනූ දුන්නක් අතැතිවය. ඉතිං.. ’නංගීට’ නටන්ට ලස්සනට බෙරපද වයාපං.... අතු මිටියක් ගෙන සොළවමින් නටාපං..

නටන ගමන් අපටත් බුලත් දීපං....

’මාලොකු’ නම් මහියංගන ආශ්‍රිත වැදි ජනතාවට පුජෝපාහරයට පාත්‍ර වූ, දෙවතාවියකි. ජනවහරේ කියාපාන්නේ ඇය සමනල සිරිපා අඩවිය අධිගෘහිත ’සුමන සමන්’ දිව්‍යරාජයා ගේ අක්කන්ඩිය බවයි.

’චොඳ නැටුම්’ නම් අසල්වැසි ජනවාර්ගය වූ සිංහලයන්ගේ වහරේ ඇති ’හොඳ නැටුම්’ ය. 

වැද්දන්ගේ සංස්කෘතිකාංගයන් අතර ඔවුන්ගේ ’නැටුම’ සිත්ගන්නා සුඵය. කොළඅතු මිටියක් අතැතිව ඔවුන් නටමින් එකිනෙකා පසුපස පේළියට වටයක් සැදී ගමන් කරයි. මෙහි විස්තර කෙරෙන්නේ එවැන්නක් වන්නට ඇත.


(විශේෂ ස්තුතිය - හද ගී පොත බ්ලොග් අඩවිය මෙහෙයුම් කරු තිස්ස දොඩංගොඩ සහෘදයාට)

'
නැවත දිනක මෙහි එන්න ............

Wednesday, February 28, 2024

දුර යුගයක ගැමි වරුණ - 08

සිංහල ගීත සාහිත්‍යයෙන් මතුකළ එදා ගම්මානයේ අසිරි සිරිය........... 08

අඩසියවසකට එපිට යුගයක දිවි ගෙවූ ලාංකීය ගැමියන්ගේ නිවෙස් ආශ්‍රීතව ’ළිං’ කැණ තිබූනේ නම් ඒ පහත් බිමක, තැන්නක, ජලාශයකට ආසන්නව වන්නට ඇත. සෙස්සෝ නිවසේ ඉහුම් පිවුම් අවශ්‍යතා සඳහා දිය ගෙන එන්නට බැහැර යා යුතුව තිබිනි. මේ කටයුත්තේ යෙදුනේ ’ළඳුන්’ ය. ඔවුහූ මැටි කළයක් පමණක් ගෙන යන්නේ නම්, පෙරළා එන්නේ බොහෝ විට එය උකුළේ රුවාගෙනය. මේ දසුන ආශ්‍රිතව ගෙතුන මැවුනු කලා නිර්මාණ එමටය. මූර්ති කැටයම්, සිතුවම්, ගී කවි ඒ අතර ප්‍රමුඛය. දුෂ්කර වියළි පදෙස් හි වෙසෙන්නෝ බඳුන් කිහිපයකට දිය ගෙන එති. 


එවැන්නන් හට රිසිසේ පැන් පහස සළසාගත නොහැක්කේමය. වත්මනුන් මෙන් ජල සම්පත අපතේ යන්නට සැළැස්විමේ හැකියාවක් ඔවුනට තිබුනේ නැත. ස්නානය සහ රෙදි සේදීමට යන ගම්වැස්සෝ එහිදි සිය කටයුත්ත සිදුකරගන්නා අතරවාරයේ අල්ලාප සල්ලාපයේ යෙදෙති. වන්දනා ගමනකට හැරෙන්නට ඉඳ හිට හෝ ගමෙන් බැහැරට පා නොතබන්නෝ හමුවුයේ එහිදි නොවේනම් කඩමන්ඩියේදීය.

මගතොටේදී හමුවෙන ආගන්තුකයන් හා සල්ලාපයේ යෙදෙන්නට හිරිමල් වියේ ළඳුන් මැළිවන්නේ, ගැමියන්ගේ රොස්පරොස් ඇනුම් බැනුම් දොස් අසාගන්නට සිදුවේ යැයි බියගනිමිනි. ඉක්මන් ගමනින් නිවස කරා පියනගන ඇය කුමක් හෝ හේතුවක් ඉදිරිපත් කරමින් තමා හා දොඩමඵ වන්නට එන්නන්ගෙන් මිදී වසන් වී යන්නට තැත් දරයි. අවසනදී ඔහුගේ සිතබිඳි ඇති බව දන්නා ඇය ඔහු පැතූ පිළීතුර සපයයි. 


මොකද මැණිකේ හනික යන්නේ ...? තාම නෑනේ රෑ වෙලා ......

කලයේ දිය නෑ..ළිපට දර නෑ... මග ඇතී අම්මා බලා ......

ඔහොම.. පිටු පා ඒ දවස්වල කිසිම දුකදී නෑ ගියේ ...

ඔය නෝක්කඩු කියන බව ඔබ දන්නවා මම නම් ප්‍රීයේ ...

ලගදී ඉඳලා වෙනස් වීලා වාගේ මැණීකේ මා කෙරේ....

සත්තකට නෑ ඇත්තමයි සුදා ඒ වගේමයි ආදරේ............

(කරුණාරත්න අබේසේකරයන්ගේ ගී පද සංගීතවත් කොට ගැයුම දේවානන්ද වෛද්‍යසේකරගෙනි සහය මාලා නන්දනී - 1955?)

සරු අස්වනු ගෙට ගත් පසු, සිත් සනහන, සැහැල්ලු සිතින් ගතින් කල්ගතකරන හෙළයන්ගේ මහ සැණකෙළියේ අව්‍යාජ විසිතුරු අත්විඳින්නට නම් යමෙකු දිවිගෙවිය යුතුව තිබුනේ දුර ඈත ගොවි ගම්මානයකය. ඒවා සංකර ව, නාගරිකරණයෙන් දුෂිත වන්නට පෙර යුගයක පැවති විසිතුරු දැන් ශේෂව පවතින්නේ සාහිත්‍ය නිර්මාණයන් හි පමණකි. ’නාගරිකරණයට’ වහ වැටී එකා දෙන්නා නගර කරා සංක්‍රමනය වීම ඇරඹුනේ 70 දශකයේ මුල තරම් ඈත යුගයකදීය. එහෙත් එහි අවසන් කාලපරිච්ඡේදයේදී එය සිඝ්‍රයෙන් ඉහළ ගියේය. ගමට කොටුවි සිටි අවිහිංසක, කෝළ හැගුම් ඇත්තාවු යුවතියන් ’සරුව පිත්තල’ ලෝකයකට වහ වැටී පෙරනොවූ විරූ ලෙස නගර කරා ඇදී නවාතැන්ගෙන රැකියා කරන්නට පටන් ගත්තේ 1978 සිටය. එකිනෙකා හා බැඳුනු සාමාජ වගකීම් ලිහි බිඳි ගොස් විසිරි ගිය පවුල් ඒකකයේ දරුවන් ගේ ඛේදජනක පුවත් වාර්තා සමාජයට හෙළිදරවු වන්නේ ඉඳහිටය. වසන් ව ගිය සිදුවිම් එමට තිබිය හැකිය. 

’සිංහල අවුරුද්ද’ ලාංකිකයාගේ ප්‍රමුඛතම ජාතික උත්සවයයි. වානිජකරණයට ලක් වන්නට පෙර, එහි පරම රමනිය විචිත්‍රතත්වය ළපැටියන් ලෙස එදා වින්දනය කළෝ, අතීතයට පිවිස, සිය මතක සැමරුම් සටහන් මහත් අභිරුචියෙන් සිහිකැඳවති. එයාකාර සුන්දරත්වය නැවත විඳගැන්මේ උන්මාදයෙන් පෙලුනද, විපර්යාසට ලක්වි ඇති සමාජයක එය යථාර්තයක් විමේ සම්භාවිතාවය අවමය. 


අටුකොටු පමණක් නොව ගහකොළ ද මලින් ඵලින් බරවෙන්නේ බක්මහේදීය. උෂ්ණකලාපීය රටකට ආවේනික කාලගුණික තත්වයන් ගේ කටුක බව වඩාත් තිව්ර වන මේ අවධිය හෙළයන්ට ’වසන්ත සමයකි’. 

අද මෙන්ම එදාද, කලහකාරී, පිඩාකාරී, ඝෝෂාකාරී නගරය සුසාන බිමක වෙස් ගන්නේ, මතු කි ලෙස එහි පැමිණි වැසියන් පෙරළා සිය ගම්බිම් කරා යන බැවිනි. 


අරිසෙන් අහුබුදු ශූරීන් පන්ඩිත් අමරදේවයන් සමග එහි නෙක විසිතුරු දුටුවේ මෙඅයුරිනි.


කෝමළ වසත් කුමරි, නමත් මිහිරි...චාමර ගෝමර ....රැඳි මනරම්...

නව සිරිනි...මල්බරිනි.....වැජඹේ වැජඹේ....

මල් මල් ගුමු ගුමු ගන්වන්නී...මී වදවල පැණී පුරවන්නී...

කුරුඵ සරින් කන් පිනවන්නී...මුඵ ලොව උයනක් කරවන්නී......


ජම්බු ගහට රත පොරවන්නී..බක්මී ගහ කහ අන්දන්නී...

අඹ දඵ ළා රත තවරන්නී..මිහිකත විසිතුරු කරලන්නී....

එරබුදු පැහැයෙන් පුරවන්නී..නාගස් සුවඳන් කැරළන්නී..

විලේ නෙඵම් මල් පොපයන්නී....

අරිසෙන් අහුබුදු ගී පද සංකල්පානව පන්ඩිත් අමරදේවයන් විසින් නව්‍යකරණයට බඳුන් කරන ලදුව, 70 දශකයේ පටිගත කරන ලද්දේ ගුවන් විදුලියේදීය. ගැයුම - පන්ඩිත් අමරදේව ඇතුඵ ගායිකා පිරිස.



පිබිදුනු සිතින්, හසරැල් නංවමින්, කෙළි දෙලෙන් තුටින් කල් යවන්නට ඉතිරිව පවතින එකම සමිත කාල පරාසය ’සිංහල අඵත් අවුරුද්ද’ යි. ලැබුනු විවේකය එසේ කෙළි කවට බස් තෙපළමින් ගතකරද්දී, ඔවුහූ විවිධ ක්‍රිඩා ඉසව් වල නිරතවන අතර ඒවා සියල්ලම පාහේ සාමූහිකත්වය, අනf්‍යා්න්‍ය සුහදතාව සමිපබව වඩවන වාදබේද දුරු කරන දමයි. පංච දැමීම, ඔළිඳ කෙළිය වැනි ගෘහස්ත ක්‍රිඩා ද අං ඇදීම, පෙරපොල් ගැසීම, චක්ගුඩු පැනීම, මේවර කෙළිය එළිමහන් ක්‍රිඩා මෙන්ම දෙවියන් උදෙසා ගෞරව බුහුමානයෙන් සිදුකරන යාතු කරම් ලෙස සැළකේ. එනම් පිළීවෙතින් පෙළගැසෙමින්. කිසියම් සිමා බන්ධන ඇතිකරගනිමින්, එක්තරා අන්දමක හික්මීමකින් යුතුව ඒවා සිදු කරන්නට නියමිතව තිබුනි. මේ අතරින් කුඩා දරුවන් ’බිංකුන්ඩා’ නම් වූ පස් තට්ටුව මතුපිටට යටින් දකින්නට ලැබෙන පණු වර්ගයා උපයෝගී කරගනිමින් එක්තර කේවල ක්‍රීඩාවක නිතර වෙන්නේ ගී ගයමින්ය.


තෝත් නාටපිය මාත් නටන්නම්...

බිංකුණ්ඩෝ බොල බිංකුණ්ඩෝ....

තොට පොල් බෑයයි.. මට පොල් බෑයයි...

තොට බත් හැන්දයි ..මට බත් හැන්දයි....

(කමල් ඩී අතුකෝරාළ  - 1972)



මහගු ඔසුවක් බඳු ’මී පැණි - බඹර පැණි’ ආහාරය සඳහා එක්කර ගන්නට වැදි ජනයා පුරුදුව සිටී. එසේම ගැමියන්ද ඒවා සොයා වන වදිති. වනස්පතී වෘක්‍ෂයන්හී සහ හුදකලා පර්වත බිත්ති මත ඒවා ගොඩනගන්නේ මි මැසි - බඹර කැළ විසිනි. බඹර වද නෙළිමේ අන්තරාකාරී කාර්යයේ නිරතවන්නෝ එය මනාව පුරුදු පුහුණු වී සිටිති. රැගෙන යන පන්දම දල්වා වදය දුම්ගසන්නේ එය පිහිටා ඇති තැනට රඳවා ඇති ලණු ඉනිමගේ ඉහළට නැගීමෙනි. අතපසු වීමකින් පහළට පතබැවී අත්වන නියත මරණය මෙන්ම බඹරුන් ඇවිස්සීමෙන් උන්ගේ විෂදළ පහරට ලක්වී රෝගාතුර විය හැකිය.  මොරමල් පිපෙන කාලයට රොද බැඳී මී මැස්සන් ගේ මී වද පැණි පිරී ඇතැයි කියැවේ. ඒ අනුව එය මී වද කැඩීමට වඩාත් සුදුසු අවධියයි.

සිව්පද ජනකවි අතර ’බඹර කැපීමේ’ කවි ද ඇතුළත්ය. සහයකයා සමග බැද්දට යන බඹර කපන්නා, ඒවා ගායනා කරයි. මෙහි කියැවෙන ගැමි තරුණයා ඒ කටයුත්තට සහභාගි කරවාගෙන ඇත්තේ නෑනන්ඩියයි ඇය හෙළ පහළ රඳවා ඔහු සිය කාර්යය ඉටු කරන්නට සූදානම්ය. වැදගත් භාරදුර කටයුත්තක යෙදෙන විට ඔවූහූ බැද්දට අධීපති කන්දේ දෙයියන්ට යාතිකා කරති. පිහිට ආරක්‍ෂාව පතති. එසේ කරන්නේ කොළ අතු කැබැල්ලක් එල්ලීමෙනි. ’රෑස්ස ගහ කොළ සහිත වනය ජනවහරේ ’මහ මූකලාන’ ය. එහි අතුරු අන්තරා බහුලය. ඇතැම් වනසතුන් මිනිසුන් මගහැර සැගවී යද්දී, අහම්බෙන් මුණගැසුනු ’වළසා’ රුදුරුය. වහා සිය ඉදිරි ගාත් අමෝරාගෙන සෘජුව කඳ කෙළින් කොට තබා ගන්නා ඔහුගේ ශක්තිමත් ඉදිරි බාහුවෙන් පහර කන්නාගේ සිරුරේ මස් ගැලවී එල්ලා වැටේ. අත්තක වෙළි සිටිනා පිඹුරා ගේ ග්‍රහණයට හසුවන්නා ඔහුගේ තෙරපුම නිසා සිරුරේ අස්ථි බිඳිමේ අවදානමට පාත්‍ර වේ. දෙවියන්ට භාරහාර වූ වනයට පිවිසෙන්නේ ඒ නිසාය. ඈත වනන්තරයට රිංගා නොගොස්, බඹර වද කැපීම සිහිනයකි.  බඹර කපන්නාු සහ ඇය මෙළෙසින් සංවාදයේ යෙදති.


බැද්ද වටට සුදුමොර මල් පිපීලා....

සද්ද කර බඹරු ඒ වග කියලා .....

ඉටි ත් පැණිත් ලොව හැමටම බෙදාලා ...

යන්නන් බඹරු දුක් මැසිවිලි කියාලා......

කන්ද දෙයියන්ට පින්දීපං නෑනෝ ...

පින්දෙඤ්ඤං අයියන්ඩි පිංදෙඤ්ඤකෝ

කොළ අතු කපාලා එන්නකෝ නෑනෝ...

එල්ලඤ්ඤං අයියන්ඩි එල්ලෙඤ්ඤකෝ...

අයියන්ඩියේ සීරුවෙ වැල්පොටේ බසී...

මාදෙ ගලට වැහි වැහැලා.....

(සී ද එස් කුලතිලක ජන සංගීත පර්යේෂන ගී, ටී එම් ජයරත්න සමග නීලා වික්‍රමසිංහ - 1975)


දෙසතියක විරාමයකින් නැවතත්......

Wednesday, February 14, 2024

එදවස සිංහල ගම්මානය - 07

සිංහල ගීත සාහිත්‍යයෙන් මතුකළ එදා ගම්මානයේ අසිරි සිරිය..................... 07

 හේන් ගොවිතැනෙහි දී, ගැමියා ට මහත් සේ කහ වෙහෙසන්නට සිදුවෙයි. තෝරාගත් බිම් කොටස එළි පෙහෙළි කිරීමට දින කිහිපයක් ගතවිය හැකිය. විසකුරු සර්පයන්ගෙන් සහ කටු සහිත ශාඛයන්ගෙන් බේරී සිටීමට ’වාංපතුල්’ නම් වූ පදම් කරගත් ’හරක් හම් කැබැලි දෙකක් වැල් පොටකින් පාද වලට තබා ගැට ගසනු ලැබේ. විවිධ කැති, පොරෝ.උදඵ ආදී වානේ ආම්පන්න සහ උපකරණ ඒ සඳහා යොදාගනී. ඉන් පසුව එය ගිනි තබනු ලබයි. පසුව වනයෙන් කපා ගත් දැව දඞු සිටුවා අටවා ගන්නා ඉනිවැට බොහෙවින් ශක්තිමත් විය යුත්තේ වල් ඌරන් රංචුවක ආගමනය පවා මැඩපැවැත්විය හැකි වන පරිදිය.


මිරිස්, පුහුල්, වට්ටක්කා, කැකිරි, මෑ වර්ග, අල වර්ග වැනි බෝග අස්වැන්න නෙළා ගන්නට කල්ගත නොවේ එහෙත් ඇල් වී සහ කුරක්කන් එසේ නොවේ. ’තල’ ’බඩ ඉරිගු’ ’මුං’ හේන්ද මෙම ලැයිස්තුවට අයත්ය.

උස් ගසක හෝ දැව දඞු මත පැලක් අටවා ගැනීමද අත්‍යවශ්‍ය කටයුත්තකි. භෝග වැපිරීමෙන් පසු එහි සිට රෑ මැදියම් පුරා පැල් රැකිම සිදුකළ යුතුය. නැතහොත් මේ දක්වා දැරූ උත්සහය අපතේ යා හැක්කේ භෝග වනසතුන්ගේ ආහාරය බවට පත්වීමෙනි. ඒ අනුව අස්වනු නෙළා ගැනීම එනම් තම මහන්සියේ ප්‍රතිඵලය අත්කරගැනීම සැබැවින්ම ඔහුට ජය මංගල්ලයකි.

ගම්මානයක ජනජිවිතය කැටිකොටගත් කලා නිර්මාණයන්හට  රසිකයන් මහත් සේ පෙම්බැන්දේ ඔවුන්ගෙන් බහුතරයක්ම ගැමියන් හෝ දිවියේ එක්තරා අවධියක ගැමිපරිසරයක හැදී වැඩුනු නිසා වන්නට ඇත. 50 දශකයේ ලංකා ගුවන් විදුලි සේවය විසුරුවා හැරි ’කුරුඵ බැද්ද’ සහ එය පාදක කොට එනමින් නිපැයූ සිනමා කෘතිය ද එය ලද අසාමාන්‍ය ජනප්‍රසාදය නිසා පසුව රගදැක්වුනු ’මුවන් පැළැස්ස’ නාටකය සහ එයින් හැදුනු සිනමාපට ත්‍රිත්වයද රසිකයන් ගේ නිබඳ බුහුමනට පාත්‍ර විය.ප්‍රවින සිනමාවේදීන් වූ ධර්ම ශ්‍රී කල්දේරා, යසපාලිත නානායක්කාර, මූ අරුක්ගොඩ පිළීවෙලින් ඒවා නිර්මාණය කර දුන්නේ ප්‍රේමසිරි කේමදාස සහ සරත් දසනායක යන මහා ගන්ධර්වයන්ගේ ගී රස කළස මුසුකරවාගනිමිනි. 1980 දශකයේ සහ ඉන්පෙර 20 වන සියවසේ මුල් යුගයේ පැවති ලක්දිව ඈත ගම්දනව්වක අසිරිය විඳගැන්මට රිසිවූවන් එකි සිනමා නිර්මාණ නැරඹීම යෙහෙකි. පහත සටහන් ව ඇත්තේ මුවන් පැළැස්ස සිනමා නිර්මාණ පෙළෙහි නැගුනු මියැසියේ ගැබ්වුනු  ගැමිදිවියයි.  මේවයේ කියැවුනු චරිත මනංකල්පිතය. එහෙත් ඔවුන් සැබැවින්ම එදා ගම්මානයක දකින්නට ලැබුනු චරිතයන් ඇසුරෙන් නිර්මාණය වූ බව හෙළිදරවු කළේ මෙහි රචකයන් වූ ’මුදලිනායක සෝමරත්න’ සහ’වික්ටර් මිගෙල්’  යන රසවතුන්ය.

ඒවාට රසිකයන් දැඩිව ඇඵම් කරන්නට ඇත්තේ, එවන් නිර්මාණ ජනගත වූ යුගයේ, ඔවූහු තමා වෙසෙන. අත්දකින හාත්පස පැතිරුනු තමන්ගේම ගම්මානය ඒ නිර්මාණ තුළින් ද අත්දුටු නිසා විය හැකිය. එනම් ගම ඇසුරෙන් නිර්මිත එදා සිනමා සහ ටෙලි නඵ ඔවුන්ගේ සැබෑ දිවියේම පැතිකඩ හුවා දැක්වූ ඒවා විය. 

ඒවා ඔවුනට නොදන්නා පරිසරයක නොදන්නා මිනිසුන් ගැන කියන අත්භූත කතා නොවීය. එවැනි අමුතු ලොවක් ගැන දැනකියා ගැනීමට, උනන්දුවක් දැක්වීමට කාරණය කිම්ද ? ඇරත්, එයින් එදා ඔවුනට ඇති ඵලය කිම ? ඔවුන්ගේ දරු මුණුපුර සමාජිකයන් ද ඔවුන් මෙන් ගම්මානයේ හතර මායිමෙන් එහා යන්නට උවමනාවක් තිබුනේ නැත. 

ඉතා කලාතුරකින් ඉඳහිට එකකු දෙදෙනෙකු ඔවුන්ගේ බසින් ’අකුරු සෑස්තරය’ ඉගෙන දුර ඇති නගරයේ පාසලට ගොස් එහිම අවට නැවතී,  ඔවුන්ගේ ’සිදාදියේ’ එනම් අපේ ’නගරයේ’ රැකියාවට සේන්දු වන්නට ඇත.

මිනිස් සත්වයාගේ මූලික අවශ්‍යතා වූ ආහාර, වාසස්ථාන, ඖෂධ හැරෙන්නට වෙනත් අතිශය සිමිත අවශ්‍යතා කෙරෙහි පමණක් අවධානය යොමුකළ ගැමියන්, දඩයමින් සපයා ගත් සත්ව මාංශ කල්තබා ගැනීමට උපයෝගි කරගත්තේ සුපිරිසිදු ’මි පැණි’ ය. සොබාදහම් මාතාවගේ විශ්මයජනක අනර්ඝ නිපැයුමක් වූ ’මී පැණි’ වල අගය අසිමිතව. සිරුරේ හටගන්නා රෝ පීඩා, තුවාල සුව කරගැන්මට කදිම ඔසුවකි මෙ’ ’මී පැණී’ සංයා්ගය.



සිදාදියට ආ එවැනි ගැටයන් ගේ ජීවිත එතැන් හි සිට සංකීර්ණ වෙයි. එහි නෙක විසිතුරු වලින් වශිවෙන ඔහු ඒවා තමන් හට අත්කර ගැනීමේ කුතුහලයෙන් උන්මාදයෙන් පෙළෙන්නට පටන් ගනී, එහෙත් ඊට කාසි බාගේ හිගය. ඔහුගේ ඊලග ඉලක්කය දිවා රෑ නොබලා බැලමෙහෙවරෙහි යෙදෙමින් ඊට කැපවීමයි, එසේ කරන්නට අපොහොසත් වූවෝ අසහනයෙන් පෙළෙන්නට පටන් ගනිති. බලහත්කාරයෙන් පටවා ගත්  මනසින් විඳීන දුක් පීඩා විසින් ඔහුව පළමුව මානසික රෝගීයෙකු බවට පත්කර දෙවනුව කායික රොගීයෙකු ලෙස කිරුඵ පළඳවන්නේ නිරයකය.  එයින් ඔහු අකාලයේ අහිමිකරගන්නේ උතුම් මිනිසත්බවය. 

පැණිමොර මල් වෙනදා මෙන් පිපේදෝ........

තුරුමුදුනේ රස මීවද බැඳේදෝ ........

දුටුව සිහින යළි සැබැවින් පෙනේදෝ....

යන එන තැන මග මරුවැල් ඇදේදෝ.....

කන්දේ දෙවියනේ ...ලෙනගල මුදුනේ වෙසෙනා කන්දේ දෙවියනේ.....


ජීවිතයට නොකළ වැරදි පවට පැටලිලා ...

නිති සපුන් ලුහුබැඳ එන්නේ...

වන ගංගා ලේ කොටුවෙන්නේ...

උපන් කැලේ සිරගේ කොට මන්ද පෙළන්නේ...

එයින් එහා නෑ පැනයන්නේ...

මිනිසා මිනිසෙකු බිලිගන්නේ ...

(මුවන් පැළැස්ස - 02 තේමා ගීතයේ පද ජෝර්ජ් ලෙස්ලි රණසිංහගෙනි. සරත් දසනායක සත්සරයේ ගැයුම ටී එම් ජයරත්න - 1980)


02 ළමා ළපටි දෙමව්පියෝ ... කුරුඵ කොබෙයි පුංචි මුවෝ... 

තුරු වදුලේ සෙවණැල්ලේ .. සෙනේ වඩනවා...

වන අරණේ ගෙයින් ගෙයට අවිහිංසක කවි සීපද ගමෙන් ඇහෙනවා...


 පිපියන් පැණී මොර මල් වෙනදාමෙන් පිපීයන්...

 මැවීයන් තව ලස්සන මැවියන්.... වනාන්තරේ තව ලස්සන මැවීයන්


(මුවන් පැළැස්ස - 03 තේමා ගීතය සුනිල් ආරියරත්නගෙනි, සංගීතය ප්‍රේමසිරි කේමදාස, ගැයුම නන්දා මාලිනී - 1983)

සටහන

කන්දේ දෙවියෝ එදා ගැමියන්ගේ දුක් දෝමනස්සයන්, වගාහානි, වගාපාඵ, වනසත්ව උවදුරු, වසංගත හමුවේ ඔවුන් පිහිට පැතූ අදිසි බලවේගයයි. උතුරුමැද, ඌව, නැගෙනහිර කලාපයන්හී ඔවුන් හා සමිප සබඳතා පැවැත්වූ ’වැදි ජනතාව’ අදහන්නේ ද ඔහුමය.  ’කන්දේ යකා’ ලෙසද හැඳින්වේ. 

ඈත වන්නිකරයේ ගැමියන් තමන්ගේ දුක් කම්කටොඵ,රෝ දුක් බිය නිරාවරණය පතා පිහිට අයදින්නේ ප්‍රධාන ධාරාවේ ’දේව මන්ඩලයට’ ද වඩා ’කන්දේ දෙවියන්ටය’. අදිවාසි වැදි ජනතාවගේ ආගමික විශ්වාසයන් ගොණු වි පවතින්නේ මේ ’කන්දේ දෙවියන් වටාය. ඔවුනට අනුව ඔහු වැඩ ඉන්නේ වනමැද මහ ගල් පර්වතයකදීය. 



මහ මූකලානේ ගල් පර්වත ආශ්‍රීතව බවුන් වැඩූයේ භික්‍ෂූන්ය. ඒ හැරුනුවිට යෝගී තාපසයන් ද ඒ කර්තව්‍යයේ නිරතව සිටියහ. එක්තරා නොදන්නා ඈත අතීතයක භාවනානුයෝගීව සිටිමින් මහ අධ්‍යාත්මක බල උපදවා අත්කරගත් යෝගීන් වෙසෙන්නට ඇත. ’කන්දේ’ දේවත්වයට නංවා ගරු බුහුමන් දක්වන්නේ එවැනි අයෙකුට විය හැකිය. එදා ආදිවාසින් ඇතුඵ ගැමියන්ගේ මුතුන් මිත්තන්ගේ ලෞකික අවශ්‍යතාවයන් නොපමාව ඉටුකරදෙමින්, ඔවුන්ගේ දුකට පිහිට වූ යෝගීන් එමට සිටින්නට ඇත.

දැඩි නියං කාලයක ’වැසිවාර’ හටගැන්වීම, වසංගත රෝග උපද්‍රව පැතිරෙද්දී, ඒවා ට ඇවැසි වන ශාක ඖෂධ නම්කර සපයා ගැන්මට උදව් කිරීම, කෘෂිකාර්මික කටයුතු වලදී නැතිවම බැරි හරකාබාන සම්පතට වැළඳෙන රෝග සමනය කර දීම මෙකී යෝගීවරුන් විසින් ඉටුකරදෙන්නට ඇත. අද පවා එවැන්නෝ පොදු සාමාජයෙන් දුරස් වී හුදකලාව සිය අධ්‍යාත්මික ගවේෂනයේ නිරත ව සිටියත්, ලෝ සත්වයන්ට කරුණාවෙන් අධාර උපකාර කිරීමේ ’මෛත්‍රි’ කරුණා දයා ගුණය අනුව, නිසි පමනින්, නිසි කලට ඔවුන්ගේ දුක් පිඩා අවම කරගැනීමට පිහිට වනු ඇත.

මහ පර්වතයකදී මහබැද්දේ සතුන් දඩයමින් දිවිගෙවූ ’වෙඩික්කාරයන්’ සිටියහ. මාලා නාටකයේ දී ඔවුන්ව නියෝජනය කලේ ’කදිරා’ චරිතයයි. මතු කියැවෙන පදවැලේ ඔහු රජයේ නිලදරුවන්ගෙන් විඳි ගැහැට හුවා දක්වයි. ’ආරච්චිල’ නිතිරිති ක්‍රීයාවෙහි යෙදවූ නිසි බලධාරියාය. එකී තනතුර දෑරූ ඇතැමුන් අහිංසක ගැමි ජනතාවට සිදුකල හිරිහැර. අසාධාරනකම් එමටය.  රූපත්  ගැමි ළඳුන් ඔවුන්ගේ ග්‍රහණයට ලක්විමේ කිසිවෙකුගේ හෝ අභියෝගයට ලක්නොවේ. කලෙක හම්බන්තොට දිසාපති ධූරය හෙබවූ ලෙනාඩ් වුල්ෆ්  ගේ ’බැද්දේගම’ නවකථාව සහ එයින් බිහිවුනු ’සිනමා පටය’ මෙය කදිමට චිත්‍රනය කරන්නට සමත් විය.  සතුන්ට වෙඩිතැබීම සඳහා ඇටවු කදිම උගුලකි ’මරුවැල’ එහි එක් කොනක් සම්බන්ධ වන්නේ වෙඩි බෙහෙත් කොටන තුවක්කුවේ කොකාටය එය පෑගුවිට කොකා ගැස්සී, ගොදුර වෙඩිපහරට ගොදුරුවෙයි.

සී ද එස් කුලතිලක,ධම්ම ජාගොඩ, රෝහණ බැද්දගේ ඇතුඵ පිරිසගේ ’පළිගු මැණීකේ’  රූපවාහිනි ටෙලි සිත්තම (1984) විසිවන සියවසේ අවසානයේ ගම්මානයේ පිරිහීම සාකච්ඡා කරයි.

යටත් විජිත යුගයේ අවසන් සියවසේදී එනම් ඉංග්‍රීසින් විසින් ලක්දිව කිරුඵ දැරූ යුගයේදී උඩරට ගම්මාන ඇතුඵ මුඵ දිවයින පුරා ගැමියන්ගේ ජන ජිවිතය උඩු යටිකුරු වූයේ ඔවුන්ගේ සාම්ප්‍රදායික කුල ධූරාවලිය කඩාකප්පල් වී ගිය නිසාය. පිය පුතු උරුමයෙන්, සිය සෙසු සගයන් ද හා එක්ව සිදුකල කාර්යභාරයන් රාජකාරි අහිමි වි යන තැනට වැඩ සැළසුනු ඔවුන් හට අවසානයේ තමන් පරම්පරාවෙන් වගාකළ ගොවිබිම් ද අහිමි කරන ලදුව, අන් කිසිවෙකුගේ බැළමෙහෙවරෙහි යෙදෙමින් ජිවිකාව සළසා ගැනීමට සිදුවි තිබින. ප්‍රභූ පවුල් වලට මෙහෙවර කරන්නට සිදු වී, ඔවුනට ගැති වී, අහිමි කරගත් අභිමානය කරණකොටගෙන අවසානයේ ’නිවටයන්’ බවට පත් කෙරූ ගැමියන්ද විය. පෙරකී ගැමි මාලා නාටකයේ ’පිනා’ චරිතය ගොඩනගාගන්නට  මෙවැන්නන් ගේ කල්ක්‍රියාව හේතුවන්නට ඇති බව නිසැකය.


ඔවුන්ගෙන් ඇතැමුන් ඉංග්‍රීසීන්ගේ වතුපිටිවල කුළියට වැඩ කරමින්, ඔවුන් ගේ උසස් නිලධාරීන් සහ ඒ නිලධාරින්ගේ ඌෂ්ණය අරෝපනය කරගත්තවුන්ගේ එනම් ’හාමු’ මහතැන්ලාගේ වැඩකරුවන් විය.  ’හඳයා’ නාමය ලැබුවේ ’ගොන් වස්සන්ය’ එහෙත් ඒ නමින් උක්ත කී ගනයේ මිනිසුන්ද නොසිටියා නොවන්නට ඇත. ’හාමු’ ලා දිවිගෙවූ සුණු පිරියම් කළ, උඵ සෙවිලි කල නිවෙස් නැතැතින්ම ’බංගලා’ විය. ඒවා රජදවස දිවිගෙවූ ප්‍රභූවරූ නිවැසි ’වලව්’ හා සමව පැවතින. කිසියම් අවශ්‍යාතාවයකට (මෙය බොහෝ විට අග හිගකම් නැති බැරිකම් විය) ’බංගලාවට’ ගිය මේ නිවට ගැමියන් ගර්වයෙන්, අහංකාරයෙන් පෙඵනු හාම්පුතුන් හමුවේ නිරුත්තර විය.   ’ඇයි උඹ මේ ඉසව්වේ...?’ පැණය ට පිළීතුර හැමවිටම ’නෑ අපේ හාමු මහත්තයෝ මේ...මේ... නිකං ආවා..........’ විය.

ධනයෙන්, පිරිස් බලයෙන්, සමාජ තත්වයෙන්, කුලයෙන් අඩ්‍ය වූ සිමිත පවුල් කිහිපයක් එක් එක් ගම්මානයකට බෝවීමේ වසංගතය ඇරඹෙන්නේ ’යටත් විජිත යුගයේදීය’. ඔවූහූ ඉංග්‍රිසි නිලදරුවන්හට ඉතා යටහත් පහත්ව සිටිමින්, ඔවුන්ගේ කුදු මහත් අවශ්‍යතා නොපැකිළිව ඉටුකරදුන් පුද්ගලයෝ වූ අතර ඊට හිලව් ලෙස පදවි තානාන්තර සහ ඇතැම් විට ඉඩකඩම් යායවල්ද තමන් සතු කරගන්නට ඔවූහූ සමත්වූහ. එතැන් හි සිට අහිසංක ගැමියන්, බලය පා තමන්ගේ අණසකට නතුකරගනිමින් ඇතැම් විට ඔවුන්ගේ සාමාජිකයන්ගෙන් සහ සාමාජිකාවන්ගෙන් සියඵ ආකාරයේ කායික අවශ්‍යතා හා වෙනත් දෑ ඉටුකරගත්තේ නොමිළයේය. ඊට හිලව් ලෙස තමන් ඉහළට බැළමෙහෙ කර අත්පත් කරගත් දේපොළ, වතුපිටි වලින් සිය නිවාස, ආහාර අවශ්‍යතා සපුරා ගැනීමට ඉඩදෙන ලදී, මේ දෙකොට්ඨාශය අතර අරගලය පාදක කොටගෙන ලියැවුනු පබැඳුනු කලා නිර්මාණ මෑත අතීතය දක්වා එමටය. 


බුලත් මඩියක් හපාලා,... හඳයා බංගලාවේ දොරකඩ හිටියා................

හාමු මොරොන්දං සුපිරින්ටැන්ඩන්ට් තේජස් භාවෙන් හිටගත්තා.....

’මොකටද අවේ හඳයා’ සුපරින්ටැන්ඩන්ට් ඇසුවා...

’නිකං ආවේ..රළහාමි....හඳයා..උරහිස කැසුවා....’

’නිකං මොකද මෙහි ආවේ’.... සුපරින්ටැන්ඩන්ට් ඇසුවා...

’එහෙනං නිකම්ම පලයං ’...සුපරින්ටැන්ඩන්ට් කිව්වා...


’හුගක් දෙනා අද ලෝකේ බොරුවට බයාදු වෙනවා...’

’හඳයා යනතෙක් ඉඳලා සුපිරින්ටැන්ඩන්ට් හිතුවා...

’ආපසු අත්පුඩි ගහලා ..’ හඳයව ගෙන්නාගත්තා...


මිනිහට හොඳහැටි බැනලා .. ආ කාරණේ දැනගත්තා.....

(ප්‍රේමකීර්ති ද අල්විස් ගේ පදපෙළට මියැසි රටාව ප්‍රේමසිරි කේමදාසගෙනි, ගැයුම - ෆ්‍රෙඩී සිල්වා - 1977)

නැවතත් ඉදිරි දිනයක .........................



Wednesday, January 31, 2024

එදා සිංහල ගම්මානය - 06

සීංහල ගීත සාහිත්‍යයෙන් මතුකළ එදා ගම්මානයේ අසිරි සිරිය..................... 06

 නව සහශ්‍රකය එළෙඹෙද්දී ගම්මානය යටකර දමමින් නාගරික සංස්කෘතිය වේගයෙන් පැතිර යමින් පැවතියේය. ළපැටියන්හට නිදහසේ දුවපැන ඇවිදින්නට තිබු බිම්කඩ අහිමි වි, ’උයන්’ සහ ඉංග්‍රිසි ව්‍යාවහරය රජකරමින්  ’සිටි’ සහ ’ගාර්ඩ්න්’ වදන් වලින් හැඳින්වූ බිම්කඩවල් බිහිවුයේ ’රබර් සහ ’පොල්’ වතු අතුරුදහන් කරමිනි. එහි පැමිණි ආගන්තුකයන්ගේ පළමු කාර්යය වූයේ ලැබුනු කුඩා බිම්කොටස වටා තාප්පයක් ඉදිකර ගේට්ටුවක් සවිකරගැනීමේ කටයුත්තයි. කසළ බැහැරකිරිමේ ක්‍රමවේදයක් නොතිබුනු මෙහි වැසියන් ගෙන් ඇතැමුන් ඒවා මාවත් අද්දරට විසිකර දැමිමේ අවකල් ක්‍රියාවේ නිරත වූහ. ගැමිදරුවන්හට දුවපැන ඇවිදින්නට ඉතිරි වුයේ සිමිත ඉඩකඩකි. ඔවුන්ගේ වැඩිහිටියන් බතසරිකරගත් කුඹූරු යායේ කෘමි උවදුර දුරුකරගත්තේ අධීක විෂ සහිත කෘමිනාශක යොදාගනිමිනි. ඒවා නිසා රාත්‍රිය එළැඹුනු බව කියමින් සිය අපූරු සමූහ ගායනයේ නිරත වන ’රැහැයි’ ගහනයටද බලපෑම් වන්නට ඇත. විෂ මුසුවුනු දියකඩිතිවල දිවිගෙවූ මැඞියන් සහ මාඵන් වඳව යාම නිසා ඒවා ’මදුරු’ රජදහන් සහ රෝග පතුරුවන තෝතැනි විය.

’රැහැයියන්’ මුහුණ පෑ ඉරනමට ලක්වූ අනෙක් අසිරිමත් කෘමි ගහනය වූයේ ’කණාමැදිරියන්’ සහ ’රෑ බදුල්ලන්ය’. මින් දශක දෙක තුනකට ඉහත රාත්‍රි චාරිකාවක යෙදෙන්නෝ, එක පොදියට තරු කඩා හැළෙන්නා සේ ඔබමොබ ඇදීයන ’කණමැදිරි’ සේනා අතරින් ඇවිද ගියහ. විදුලි බලය රහිත ගම්මනායන් හි වාසය කළ එදා පොඩිත්තෝ මේ අත්දැකීම් හොඳහැටි විඳගන්නට ඇතිබව බව නිසැකය. එවැනි නිවස් බොහොමයක අලෝක ප්‍රභවය ’කුප්පි ලාම්පු’ ය. ඉඳහිට හාත්පස එළිය විහිදුවන ’පැට්‍රෝමැක්ස්’ ලාම්පූ ද නොදැල්වූවා නොවේ එහෙත් ඒ උත්සවයකදී, පිංකම් පොළකදී, ගොයම් බැත පැගීම වැනි පොදු කටයුත්තකදීය.

සිගිත්තන්ගේ රාජධානියේ පොල්කටු අං සවිකළ පොල්පිති ගොණුන් ඇදගෙන යන්නෝ මෙන්ම කොළපත් වල නැගී චාරිකා කරන්නෝ අතර පොල්අත්තක් රිටිදෙකතුනක අටවාගත් ’සෙල්ලම් ගෙයකට’ වැදී ’කෝම්පිට්ටු’ සාදන්නියෝ ද නිහඞවම තමන්ගේ කාර්යය කරගෙන ගියාය. ඔවුන්ගේ බෝනික්කන්ගේ ආහාර වේල එය විය හැකිය.  හැන්දෑකරයේ ගම්මානයට පිවිසෙන්නෙකුට නිතර ඇස ගැටුනු දසුන්ය. මේ සොඳුරු අතීතාවලෝකනයන් පසුකාලීනව වැඩිහිටියන් වූ ඔවුන්ගේ නිර්මාණ කෞෂල්‍යය ඔප මට්ටම් කළහ. ඒවා ඇතුළත් කළ කවි ගී සිංදු නවකථා කෙටිකථා සටහන් බිහිවිය.

ගම්මානයේ හැදිවැඩී මතුකී සොබාදහම් මතාවගේ ඇකයේ පහස විඳී සොයුරියන්ගේ අතීතාවලෝකයකි මේ.


රෑහි රංචු හඞ අහලා ........හැන්දෑවට තරු බලන්න...

බකිනි ගහේ ඉගි කරනා කණාමැදිරි මල් ගනින්න...

ඉස්සර වගේ ගොම්මනේට අම්මා එන මග බලන්න ...

අක්කන්ඩී ඉනි වැට ගාවට යමුද හිනා මල් මවන්න...?


කුප්පි ලාම්පුවේ එළියෙන් බිත්තියේ හෙවනැලි අඳින්න...

ඉරටු ඉලක්කම් ගැනලා පුංචි කතන්දර අහන්න...

කෝම්පිට්ටු ගෙදර ඉඳං රංඩු වෙවි හැඩ කරන්න ...

අක්කන්ඩි ඒ පුංචි ලොවට යමුද හිනා මල් මවන්න...


හැන්දෑවට හඳ එළියේ  සාරි පොඩිත්තක් අඳින්න...

හීතලෙට නිදි පැදුරේ තුරුඵ වෙලා නිදාගන්න..,

ලියදි උඩින් පියමං කොට දං වාරෙට දං කඩන්ට ...

අක්කන්ඩි ඒ පුංචි ලොවට යමුද හිනා මල් මවන්න...?

(ප්‍රියානන්ද විජේසුන්දර ගී සංකල්පනාව පණපෙවීම නීලා වික්‍රමසිංහගෙනි සංගීතය රෝහණ වීරසිංහ - 1979)

අතීත ගම්මානය, ශ්‍රම විභාජනය යෙදුනු පිරිස් දිවිගෙවූ සමාජයකින් සමන්විත වූහ. එය රාජ නියමයද විය. කම්මල් කරුවන්, වළං තනන්නන්, රීදීරත්රන් වැඩ කරුවන්, විහාර සිත්තම් කරන්නන්, පටපිළි සෝදා පිරිසිදු කර ඒවා සපයන්නන්, කූඵ වට්ටි පෙට්ටි වියන්නන්, දෝලා කුණම් රැගෙන යන්නන්, හේවායන්, බෙර ඇතුඵ වාද්‍ය උපකරන වයන්නන් සහ නර්තනයේ යෙදෙන්නන්, නැකත් කරුවන්, උඵවඩුවන් සහ සැළසුම් ශීල්පීන් සහ මුහුදුකරයේ ධීවරයන්, ඇතුන් අල්ලන්නන්, වෙදැදුරන්, රහමෙර සහ පොල්,තල්, කිතුල් ආශ්‍රීත අතුරු ආහාර වර්ග නිෂ්පාදකයන් යන මොවුන් සිදුකල රැකියාව අනුව අදාළ ’කුලය’ තීරණය විය. 



කිතුල් සහ පොල් ගස් මගින් රා මදින්නන් ඒ අතර විශේෂිතය, රසකැවිලි නිෂ්පාදනයට අවශ්‍ය හකුරු වැනි අතුරු නිපැයුම් බිහිකරන්නේ ඔවුන්ය. ’රා මදින්නෙකුගෙන් ගැමි තරුණයෙකු කරන ආයචනයකි මේ. සුපුරුදු ජන සම්ප්‍රදාය අනුව ඔවුන්ගෙන් ඇතැමෙකු අව්‍යාජ ලෙන්ගතුකම පළ කරමින්  වැඩිහිටියා  ’මගෙ සුදු මාමේ..........’ යනුවෙන් ඇමතූ අවස්ථා අරුම නොවේ. 

’කිතුල් නිෂ්පාදන’ එක්තරා ඖෂධීය ගුණයන්ගෙන් යුක්ත බව නූතන පර්යේෂන පත්‍රිකා ලිපි ලේඛන අනුව කියැවෙයි. අහිතකර ’කොලොස්ටරෝල්’ දුරුකරගැනීම මෙන්ම හිතකර කොලොස්ටරෝල් වර්ධනය කරගැනීමටද ඉහවල් වන ඒවා, ප්‍රතිඔක්සිකාරක ගුණයෙන් අනූන, දියවැඩියා රෝගීන්ට පවා හිතකර බව සඳහන්ය. 


ළපටි රා තරුණ අපටයි බෙදන්නේ ..පැහුනු රා මහඵ අයටයි ඔබින්නේ....

විනාකිරට ඉතුරු කොටස තබන්නේ.. අච්චාරු වලින් සදන්නේ..

මගේ සුදු මාමේ නෑ බෑ නොකියා රා පොඩියක් දී මා සනසන්නේ..................


ගහෙන් ගහට අතුර දිගේ නගින්නා ..ළපටි කැකුඵ මල් බල බල තලන්නා...

මන්ඩි නැතුව රා හැමටම බෙදන්නා..අනේ වාසනාවන් මේ මදින්නා....

(සුසිල් සේනාධීර ගේ ගී පද ගැයුම සී ටී ප්‍රනාන්දු, මියැසිය පැට්‍රික් දෙණිපිටිය -1964?)

පහත කියැවෙන යුවතියගේ පෙම්වතා ඇතැම් විට ඇයගේ ඇවැස්ස මස්සිනා ම විය හැකිය. එදා සිරිත අනුව පවුලේ ’නෑනා’ ගේ අනාගත අතපැතීමේ හිමිකම දැරුවේ ’මස්සිනා’ ය. ඔහුට ඒ සඳහා සියඵ අයිතිය හිමිය. ’ගැමිවහර’ අනුකරණය කළ විශේෂාංග වැඩසටහන්, සංගීතමය විචිත්‍රාංගයන්, වේදිකා සහ ගුවන් විදුලි නාට්‍යයන්, සිනමා කෘතින්ටත් වඩා බහුලව සංසරණය වූයේ නවකථා සහ කෙටිකථා නිර්මාණයන්ය.

කෙනෙකු වෙසෙසින් යුවතියක්, පිරිමි අයෙකු අමතද්දී ’ඔහේ.........’ ,මේ ඇහුණද...?, වැනි වදන් භාවිතා කළ ප්‍රාදේශිය ගැමිවහර ද අප්‍රකට නොවේ. තමන් අවමානයට පරිභවයට ලක් කෙරේයැයි හෝ එවැනි කටයුතු ’මුණේ දැළි ගෑම’ කි. ඇළේ දොළේ බඩවැටියේ, කූඹුරේ, නානතොටේ, කමතේ දී, තමන් පසුපස හිතවතෙකු ලුහුබඳී නම්, අන් අයගේ අවධානයට ලක් විමේ අවදානම දැරීමට එදවස ගැමි යුවතියෝ මැළිවූහ. 



ඇල් හේන දිගේ පාන වගේ කොයි යනවද නෑනා මගේ.....?

හෙනේ ළිඳට මම යනවා...මා පසුපස ඔබ එනවා ....

ගම්මානය හිනැහෙනවා...ඔහේ..... ඔතැන නවතිනවා....


සෙවණැල්ල වගේ යනෙන මගේ දැළි ගෑවෙයි මුණේ මගේ ....

ඇයි එහෙම අනේ නැනා මගේ කරුණාවක් නැතුව වගේ....?

නියම කලට බහ දෙනවා... එතකොට හිත සැනසෙනවා....


ඔබටත් හඳ පායනවා...අනේ .....එතෙක් ඉවසනවා.....

(ඩෝල්ටන් අල්විස් ගී පබැඳුමට සංගීතය සහ ගායනය  - ප්‍රේමදාස මුදුන්කොටුව සහ කුමාරි බෝතොට- 1969)

ඒ ගැමිළඳුන් හැමවිටම ගම්මානයේම මානවකයෙකුගේ බිරිඳ බවට පත්වූවා නොවේ. ’නෑනා - මස්සිනා’ පෙම් පුවත බිඳි විසිරි එකිනෙකා අහිමි වූ අවස්ථා එමට තිබෙන්නට ඇත. එහෙත් එදා ගැමි තරුණ තරුණියන්ගෙන් අති බහුතරය ඒ  අහිමිවීම්, වියෝවීම්  ඉරණමට පවරා ලෝ දහම් දැන හැඳින අවබෝධකරගත් අය වූහ. කිසිවිටක එකිනෙකා කෙරෙහි ක්‍රෝධ වෛර සහගත සිතුවිලි ඇතිකරගත්තේ නැත. ඔහු ද ඇයගේ හෙට දිනය සරුසාර වන්නට පැතූ ලෙසම ඇයද පෙරළා ඔහුට යහපතක් ම වන්නට පතන්නට ඇත. මේ බව නිර්මාණකරනයේදී මතුකොට දක්වා අගයා පසසන්නට එදා නවකථා, කෙටිකථා කරුවන් පසුබට නොවිය. ගැමියන්ගේ හදවත්හි සදාලැගුම් ගත්, ඔවූහු අදරින් වැළඳ ගත් ’මුවන් පැළැස්ස’ නම් වු ගුවන් විදුලි කථාංග මාලා නාටකය සිහිගැන්විම යෙහෙකි. ඒ ගම්මානයේ ඔදතෙද කැටිකොටගත් හැඩිදැඩි තරුණයා ’දඩයක්කාරයා’ පසුව ’කදිරා’ ’වීරා’ ලෙසින් නම්කෙරිනි. ඔහු තමන්ට හෝ තම අසල්වැසි ඥාතිවර්ගයාට සිදුවු අසාධාරණයකදී වියරු වැටුනෙකු ලෙස ක්‍රියා කලද කිසිවිටක තමන් හට අහිමි, තමන් ප්‍රතික්‍ෂේප කළ දෙයක්, බලෙන් අත්පත් කරගන්නට හෝ අයෙකුට හිරිහැර පිඩා කරන්නට ගියේ නැත. 


එගොඩහ වෙලේ ඉස්මත්තෙදි දුටුවාට... ඇළ කන්ඩියේ ඉඳගෙන අත වැනුවාට...

මගේ හිතු මනාපෙට මං බහ දුන්නාට..නාඞන් මස්සිනේ පෙරපින් නැතුවාට......


රෑ පැල් රකින කුරහන් පැහෙනා හේනේ ...මගෙ තනි නොතනියට නුඹවත් නැතුවානේ ...

හෙටදින නුඹත් දීගෙක ගිය පසු නෑනේ...මාසේපෝයදා වාගෙයි ගම්මානේ.....


ගෙපැළේ මට තනියෙන් හිඳින්නට.... බාලේ ඉඳං බැඳි ආලය විඳීන්නට....

රෑ තුන් යමේ මේ හැටි දුක් විඳීන්නට..හිනෙන් මිසක හැබැහින් එක්නොවන්නට..


නෑනා නැතත් කල දවසක් ගෙවෙන්නයි...සිටු කුමරියක් කරකාරෙට ලැබෙන්නයි...

පත්තිනි ගම්බාර දෙවියන් රකින්නයි..කුරහන් කපන දා මා සිහිකරන්නයි...


(අජන්තා රණසිංහ, අබේවර්ධන බාලසූරිය සහ ත්‍යාගා එන් එඩ්වර්ඩ් වෙනුවෙන් සංගීතය සරත් දසනායක - 1976)

මෙතැන් සිට ඉදිරි ලිපියකට....................



Wednesday, January 17, 2024

එදා සිංහල ගම්මානය - 05

සීංහල ගීත සාහිත්‍යයෙන් මතුකළ එදා ගම්මානයේ අසිරි සිරිය..................... 05

ජන්මයෙන් ලද කලා රසඥතාවය පුබුදුවන පරිසරය ’ගම්මානය සහ එය වටකරගත් ’බැද්ද’ යි. ගම්මානයේ ප්‍රභූවරයෙකු ලෙස සැළකූ වෙදරාළ තමාගේ ඔසු නිපදවාගන්නා කම්හල අවට වනයයි. එහි වැවි ඇති ඖෂධීය ශාක වර්ග හොඳින් හඳුනන්නේ ඔහු පමණක් නොව සාමාන්‍ය ගැමියන් පවා ඒවා පිළිබඳව හොඳින් දැනුවත්ය. ඒ බවට සාක්‍ෂි සැපයන්නේ 17 වන සියවසේ උඩරට සෙංකඩගලපුර රජවාසළ සිරකරුවෙකු ලෙස දිවිගෙවූ බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික ’රොබ්ර්ට් නොක්ස්’ ය. ඔහු ලියු ජගත් පූජිත පුස්තකයේ ඒ බව සටහන් වි තිබේ. සංගීත කලාව අගයන්නෝ හට තම කුසලතාවය වඩවා ගන්නට ඇවැසි ගහකොළ් අතර උණ’ පඳුරු ප්‍රමුඛය. එයින් කපාගන්නා බට සිදුරු කරමින් ඔවුහූ ’බටනළාව’ නිර්මාණය කර ගත්තේය. ලන්දේ, බඩවැටියේ, කුඹුරේ ඇවිද යමින් ලද විවේකයේදී පාඵව කාන්සිය දුරුකරගත්තේ එය වැයීමෙනි. හේනේ කූඹුරේ අටවාගත් පැල තුළින් නැගඑන සීපද රාවය, සවන් වැකි වෙනත් පැල්රකින්නන් ද පිළිතුරු සීපදයකින් සංග්‍රහ කරයි. එය එකම සීපද රසගුලාවක් වන්නේ එවිටය. මෙ හඞ සවනත වැකි වල් සතුන් බැද්දෙන් මෑත් වීමට බියක් දක්වයි. මේ සංවාදය පැල් රකින හිරිමල් වියේ ගෙවිළියක් සහ ගොවි තරුණයෙකු අතරය. 










රෑ.... රෑහඳේ හේනකින් සීපද ඇහුණයි....

හීනෙකින් ඒ හඞට මගේ හිත බැඳුනයි.....


රෑන බඹරු වටකරගත් වැටකේ මල වැන්නේ...

උඹේ රූ වරුනා සීපද මට කියන්න හිතදෙන්නේ ...


මීරකින් කීවොතින් ගී කවි සිංදු .....

ආදරේ කෝලපෙම් රූබර ලන්දූ .....


හව් හරනෙට පැළඉනිවැට විතරයි කල එළියේ ...

මා කාන්සියේ රෑ වරුවම හිරිමල් හුරතළියේ...


පාඵවේ රෑ දවල් කිමද තැවෙන්නේ...

ගංගොඩින් කවුරු හෝ කැන්දන් එන්නේ


නපුරු බහට සුබාරුසිරු අඩුවක් නොමවන්නා..,

රෑ බැත පාගන කමතෙහි කවි කියමුද අපි දෙන්නා....

(අජන්තා රණසිංහ කවි පද මියැසිය ප්‍රේමසිරි කේමදාසගෙනි, ගැයුම අමරදේව සහ නිරංජලා සරෝජිනීගෙනි)

’වැටකෙයා’ පඳුරු ශාඛය දිය සිරාවට පෙම් බඳියි. එය හොඳින් ගං හෝ..වැව් පොකුණු විල් ආශ්‍රීතව වැවෙයි. උද්භිද වේදයේ ’කඩොලාන’ පවුලේ සාමාජිකයෙකි. ’දුනුකෙයියා’ වැටකෙයියා වේ නිවුන් සොයුරා වැන්න. එය ද ජලජ පඳුරු ශාඛයකි. එකබැල්මට ’අන්නාසි’ ඵලයක් බඳූ වූ සුගන්ධවත් වැටකේ මල කටු සහිත ජලජ පඳුරු ගොන්නට ළංවි අසිරූවෙන් නෙළා ගත යුතු නිසදෝ එය බුදුපුදට පැමිණවු කල්හි ඔහුට ඇයට අනුසස් බොහෝ යැයි ජනවහරින් කියැවෙයි. වැටකෙයියා නොසළකා හැරිය නොහැකි ඔසු ශාක ගණයට අයත්ය. දියවැඩියාව, අර්ශස්, මුත්‍රා අඩස්සිය, උණ, අපස්මාරය ආදි රෝගාබාධයන් සංසිඳවාගන්නට එය පිහිටවෙයි.

--------
වැටකෙයියා
-------------


ලක් ඉතිහාසයෙ ලියැවුනු සාහිත්‍යවංශයේ, වැටකෙයියා පත් ද ලේඛනකලාවට උපයෝගි කරගත් බව කියැවේ. වැටකෙයියා මල සංස්කෘත බසින් ’කේතකි’ යැයි කියැවෙද්දී, ඇතැම් විට ඒවා වර්ග දෙකක් බව සඳහන් වෙයි.

පිදූනු රන්වන් ගොයම හිසින් රැගෙන විත්, ගෞරව බුහුමානයෙන් ’කමතේ’ තැන්පත් කර, අම්බරුවන් යොදා පෑගිම අරඹන්නේ ගොම්මන් යාමයෙන් පසුවය.  ලන්තෑරුම් සහ පසුකාලීනව පසුගිය සියවසේ අවසන් දශක කිහිපයේ ’පැට්‍රෝමැක්ස්’ ලාම්පුවෙන් එකාලෝක වූ කමතෙහිදි ’බැත’ පාගනු ලබයි. එහිදී  ගොවිදරු දැරියන් හා වැඩිහිටියන් එකට එකතු වෙයි. 

හේන අද්දර රෑස්ස ගහක ඇටවු අට්ටාලයේ සිට පැල් රකින ගැමියාට නින්ද පළවා හරින්නට සිදුවෙයි. නිදිබර දෑස පියවී ගොස් තිබුනේ යම් කාලාන්තරයකටද, තමා මෙතෙක් දිනක් දැරූ වෙහෙස මහන්සිය, උත්සහය සම්පූර්ණයෙන් අපතේ යන්නට ඒ කාලාන්තරය සෑහෙනු ඇත. පියවි ලොවට එළඹෙන ඔහුට ඇතැම් විට දක්නට ලැබෙනුයේ සතුන් විසින් කා දමා ගිය භෝගවගාව විය හැකිය. එය ඉවසා දරාගත හැකි පිඩාවක් හිරිහැරයක් කරදරයක් නොවනු ඇත. රැයක් පුරා නිදිවර්ජිතව අට්ටාලයේ හිඳිනා ගැමියා ගේ සසල සිතට නොයක් සිතුවිලි පහළ වනු ඇත. තවමත් විවහයක් කර නොගත්තේ නම්, එය සිදුකර ගන්නට පවා අස්වනු සරු විය යුතුය. භවභෝග සම්පතින් අටුකොටු පිරිය යුතුය. එවිටය ඔහුට ඥාති වර්ගයාට බත බුලතින් සංග්‍රහ කළ හැක්කේ. සිතුවිලි දාම රැහැන් පටින් වෙළෙමින් යන ගැමියා තම හෙට දිනය සරුකරගන්නට සිහින මාලිගා මවමින් සිටී.


බොල්පිනි වැටිලා හිරු රැස් වැටිලා මැණික් ලෙසින් දිලිසේ ....

මට බහ දුන්දා විළීයෙන් ඇඹුරුන මැණිකෙගේ නෙත් විලසේ ..,

මෙදා සැරේ කුරහන් කිරි වැදිලා සුළගේ ළෙලදෙනවා ....

කූඹුකෙන් නාගෙන වරළ විදා යන මැණිකෙව සිහිවෙනවා....

ගොවිතැන් සාරයි එකෙන් නැහැ නොවැ .....අතමිට අඩුපාඩු .....

පළඳන්නම් ගෙල මාල සවන් යුග ළෙලවමි රන්තෝඩු ...


ගේ පොඩියෙත් වැඩපල අවසන් මුත් ...

එළියක් එහි නැනේ ... මේ කන්නයෙදිම අස්වනු කැපුවම...

මැණීකෙත් එනවානේ ......


රෑ පැල් රැකලා ...පැල් කවි කියලා ....

නිදි නැති දෙනෙත බරයි ......

වෙහෙස නිවන්නට තුරුලිය නළවා ...

එන මද පවන සුවයි.....


(කරුණාරත්න අබේසේකර, පැට්‍රික් දෙණිපිටිය ගී තනුවේ මිහිර සී ටී ප්‍රනාන්දුගෙනි - 1973)


මතු කි ලෙසම,ගම්මානය පුරා ස්නානය පිනිස ඇති ළිං වලට ,කුඹුක් ගස් සෙවණ ලබන්නට සලස්වා ඇත්තේ ගැමියන් විසිනි. දියපිරිසුදු කිරීමේ කාරකයක් ලෙස එය නම් දරා සිටියි. ඒ නිසා සියඵම පොදු නාන ළිං ’කුඹුක ළිඳ’ නම් ලබයි. 

----------------------
වදමල

-----------------

හේනේ පැල් රැකිමේ භාරදූර රාජකාරියෙන් ඉසිඹු ලද ගැමියා හිමිදිරි පිනි පොද වැටුනු , වදමල් යායේ ලෝහිත පැහැයෙන් සිත්තම් වූ දෙවැට දිගේ තම පැල්කොටය කරා පියනගයි. ගැමි යුවතියෝ ඒ යාමයේ ඉහුම් පිහුම් කටයුතු සඳහා ලක ලෑස්ති වෙති. ඇය ස්නානය පිනිස අසලින් ගලායන ඔයට, පිහිල්ලට, දියකඳුරට යන්නී, කලය උකුලේ රඳවාගෙනය. ඒ පැල්කොටයට දිය ගෙන ඒමටය. ඇය ඈතින් එන්නේ කෙත්යායේ නියර දිගේ හෙමින් ඇවිද යයි. රැයක් පුරා නිදිවරා එන ’ඇය’  ඔහුගේ නෙතට රසඳුනකි. නිතැතින්ම ඔහුගේ කවිසිතුවිලි පිබිද අත්තටු ලැබ ඈතට පියඹා යයි. මනහර මුව සරසන එකපෙළට කඩතොඵ රහිතව පිහිටි දසන් උපමා කරනුයේ ’සමන් කැකුඵ’ වලටය. ගැමි ගෙමිදුල් පුරා, ඔවුන්ගේ නිවසට පිවිසෙන කඩුල්ල දෙපසින් සමන් පිච්ච පඳුරු විරාජමානය. එහි පිපි ළෙලදෙන ’සමන් මල්’ පිසඑන මන්ද මාරුතය හමන්නේ සමන් මල් සුවඳ ද රැගෙනය. මිදුලේ කොණක අටවා ඇති පහන් පැළට පුදදෙන්නේ සමන් මල්ය. නුදුරින් ඇති විලෙහි සුපිපි ’නෙඵම්’ සහ ’මානෙල්’, එහි කරවටක් බැස නෙළා ගන්නේ විහාරය වඳිනු පිනිසය. ඒ කාර්යය පිනිසම කැපවූ කොඵ කෙළි පොඩිත්තන් ඔරුවක නැගී ඒ කාර්යය පහසුවෙන් ඉටුකරගනිති. විල් ඉවුරට එන ඔරු කඳ මත නෙඵම්, මහනෙල් පොදි ගැසී තිබේ. 

අපුරු ඔසුගුණයක් රක්ත වර්ණයෙන් දිදුළන ’වදමල’ සතුය. එය දරුගැබ ඇතිවීම වළකන බව කියැවෙයි. රුධිර පෝෂනය කරයි. නිරක්තිය පළවා හරී. පොකුරු වදමල් පෙති උණුසුම් ජලයේ තබා එය පානය කරන්නෝ අධිරුධීර පීඩනයෙන් මිදෙති යැයි කියැවේ.  පොල් හෝ තල තෙලින් රත්කරගත් මේ පෙති කල්ගිය පැසවූ තුවාල සමනය කර සුවය ඇති කරයි. 


මහනෙල් මල් දෙකක් වගේ ... දෙනෙත දිළෙන්නේ ....

සමන් කැකුඵ දසන් විදා ... සිනහ නගන්නේ ...

වදමල් පැහැ ගත් දෙතොලග මිහිර පෙනෙන්නේ ...

පුරහඳ මෙන් මුතුමැණිකගේ මුහුන පෙනෙන්නේ .....


මුතු මැණිකේ කලේ අරන්........

දිගු වරළස පිටේ හෙලන් ... 

කොයි යනවද උදෑසනින් ...?

තව පොඩ්ඩක් හිනාවෙයං....


නියර දිගේ සුමුදු පාද හෙමින් තබනවා....

විලේ නෙඵම් ඇය දැක ගන්නට පොරකනවා...

උදාගිරෙන් හිරු කුමරා මුකුඵ කරනවා...

ගමේ පහන මුතුමැණිකේ වතුරට යනවා.....

(සරත් මුණසිංහ ගේ පද පැට්‍රික් දෙණිපිටිය සත්සරයෙන් ගැයුවේ සී ටී ප්‍රනාන්දුය - 1967?)

විහගුන්, සමනලුන් මෙන් ගම්මානය පුරා දුවපැන ඇවිද ගිය ළපැටියෝ සොබාදහමේ අසිරිය විඳිමින් එහි දායාදයන් අත්දකිමින් තමන්ගේ නෙත  ගැටුනු සොඳුරු දසුන්, පරිකල්පනය හා මුසුකරගනිමින්, රසකාමින් බවට පත්වූහ. මතු කීවාක් මෙන්, ගහකොළ පැළැටි ගැන ඔවුන් හොඳින් දැනුවත් විය. සිය කුසගිනි නිවාගන්නට සොබාදම් මාතාව දායාද කළ රසමසවුඵ  කවරේද, රෝගාබාධ පීඩා දුරුකරගැනීමට ඇය පිරිනැමූ ගස්වැල් කවරේද යන්න ඔවූහූ අත්දැකීමෙන් දැනකියාගත්හ. ඔවුන්ගේ සිතකය සනසා නැළවූයේ ඇයයි. පාරිභෝගිකවාදයෙන් ජරාජීර්ණව, ගතවන හෝරාවක් පාසා අසහනයෙන්   පෙළෙන නාගරිකයන් ගේ දූෂිත මනසින් කවර නම් නිර්මාණයන් බිහිවේද? කවර ලෙසට මානව වර්ගයා සුවපත් වේද? එසේ නොවන්නේමය. ඔවූහූ අතෘප්තියෙන්, අසහනයෙන් ජිවිතාවසානයට එළඹෙන්නේ බහුභාන්ඩිකත්වයේ වහලුන් බවට පත්වෙමිනි.

මෙහිදී, එදා දුරාතීතයේ විසු ගම්වැසියන් ද්‍රරිද්‍රතාවයෙන් පෙළීම නිසා, ඔවුන්ගේ ජීවන මට්ටම පහත් ව පැවතෙන්නට ඇතැයි, වර්තමානිකයන්ගේ දෘෂ්ඨි කෝණයෙන් අතීත ගම්වැසියා දෙස බලන්නවුන් තර්ක කළ හැකිය. එහෙත් එදා ගමක කුලධූරාවලියට යටත්ව, ඔවුන් සිය ජීවන මට්ටම පිළිබඳව සෝ දුක් සංකා ඇති කර ගත් බවක් කියැවෙන පුවත් දුලබය.  එහෙත් සාමාජ අසාධාරණයට ගොදුරු විම අදටත් වඩා එදා තිබුනි. එවැනි පුවත්, වාර්තා සුලභය. 

දෙසතියක විරාමයකි................

Wednesday, January 3, 2024

එදා සිංහල ගම්මානය - 04 වන අංකය

සීංහල ගීත සාහිත්‍යයෙන් මතුකළ එදා ගම්මානයේ අසිරි සිරිය..................... 04


 රසායනික පොහොර හඳුන්වාදෙන්නට පෙර, විෂරහිත ව පැවති ඇළ,දොළ, කුඹුරු, දිය කඩිති ආශ්‍රීතව නිරෝගි ව අභිජනනය වී, හොඳින් බෝවි වැඩුනු විසිතුරු නෙකවර්ණ මත්ස්‍යයන් වර්ග ගණනාවකි. ’තිත්තිය’, ’කොරළි’ ’දන්ඩි’ ’පෙතියා’ ’බුලත් හපයා’ ආදීන්  ඒ අතර වූහ. ඔවූහූ ඒ දියකඩිති වල බෝවන මදුරු කීටයන් ආහාරයට ගැනීම නිසා, මදුරු ගහනයද ඒ හා ආශ්‍රිතව පැතිර පවතින වසංගත රෝග ද පාලනය වි තිබුනද, ඈත අතීතයේ සිට ලාංකිකයා ’මැලේරියා උණ’ රෝගයෙන් පීඩා විඳි බව වාර්තා වේ. පසුගිය සියවසේ පළමු දශක කිහිපය තුල ක්‍රමයෙන් හිස එසවූ ’මැලේරියා වසංගතයට’ ගොදුරු වී, මිනිසුන් බොහෝ දෙනෙකුට ජිවිතය අහිමි කරගන්නට සිදුවිය. ගැමි දරුවන් ගේ සුරතල් මත්ස්‍ය සම්පත බවට පත් වූයේ මොවුන්ය. වෙල්යායේ,නියරේ,ලන්දේ දුවපැන කෙළිකවටකම් කරමින් යන දරුවන් මේ මත්ස්‍යයන් අල්ලා, නිවෙස්වලට නොම ගෙනගොස් පසුව මුදාහැරියේය. 

-------------
කෙකටිය යායක විසිතුරු
-----------

වගුර වැසෙන්නට කෙකටිය ගාලකි. එහි එන ගැමියෝ ඒවා නෙළා ගෙන ගොස් දඵ සහ මල් උයාපිහා ගනිති. ඔසුවකි, රසවත් පළා වර්ගයකි. තෙරටිය ද එසේමය. ඒවා වෑංජන ලෙස පිළීයෙල කරගෙන සප්පායම් වෙති. ගැමි මානවකයා ගේ වගාසරුවී අටුකොටු පිරි ඇත්තාසේය. ලන්දේ බඩවැටියේ දුව පැන ඇවිද යමක් එකතුකරගන්නා ඇය යනෙනා තැන් ඔහු නෙතට හසුකරගනියි. වරෙක ඇය තෙරටිය නෙළන්නී තවත් වරෙක කෙකටිය ගාල වෙත ළං වෙයි. මියෙන පඳුරු ගොන්නට ළං වන්නේ තම පළා කූඩය සරු කරගන්නට විය හැකිය. එය ඇත්තේ ’කණටිය’ ලගය. එනම් කූඹුරේ පැසී ඇති වී කරල් අනුභව කරන්නට එන කුරුඵ රංචු උදෙසාම වෙන්කළ බිම්කඩයි. එය ඔවුන්ගේ රාජධානීයයි. එහි ඇති ’වී’ රිසිසේ කුරුල්ලන්හට බුදින්නට ඉඩ සළසා දුන්නේ ’බොදු’ දහමෙන් හික්මවන ලද ගැමියාය.

ඔහුගේ කෙතේ අස්වැද්දූ ’මා වී’ වගාව සරු වි ඇත. එය එදවස දක්නට ලැබුනු ගුණදායි දේශිය වී වර්ගයකි. මිදුලේ වැවුනු ’බුලත්’වැල් පැතිර වැවෙන්නේ ඊට ආධාරකයක් ලෙස ගොඩනැගු ඇටවුමෙනි. එය පන්දමලයි. එහි අස්වනු නෙළන්නට අවසර ලැබෙනුයේ පවුලේ සාමාජිකයන්හට පමනි. වෙනත් ආගන්තුකයෙකු එයින් ඵලප්‍රයෝජන ලබන්නට තැත් දැරුවේ නම්, එය බුලත් කොරටුවේ (වැලේ) අවසානයයි. මෙය අත්දුටුවෝ එමට සිටිය හැක්කේය.




තෙරටිය ගොන්නේ තෙරටිය දඵ මැද ඉන්නේ...

කෙකටිය ගොන්නේ කෙකටිය දඵ මැද එන්නේ ...

කණටිය ලග මියෙන පඳුරු අතරේ ඉන්නේ ......

නුඹ නොබලා ඉන්න බැරිව ඇස් රිදවෙන්නේ ....


රත්ති අරන් උදැනැක්කේ කොහේද යන්නේ නගෝ...

රත්තීගෙන් පාන්දරම කිරි දෙව්වද නගො...?


හෙන කොටා ගිනි තියලා ඇල් ඉහලා ඇත....

මිදුලේ බුලත් පන්දලමේ දඵ ලියලා ඇත...

කූඹූරේ මාවි සරුවට කිරිවැදිලා ඇත....

නගෝ මගේ පැලට වරෙන් අගහිගයක් නැත...

(ප්‍රවිණ පුවත්පත් කලාවේදී දෙල්තොට චන්දපාල ගී පද ගැයුම සනත් නන්දසිරි- 1973)


හිමිදිරි පිනිපොද බිම සිපගන්නා යාමයේ, ඇය ඈත පෙනෙන ’කෙකටිය ගාල’ වෙත අත දිගුකරමින් ආවර්ජනය කරන්නේ බොඳ ව ගිය පෙම් පුවතකි. 

-----------------------
කෙකටිය දඵ
_----------------


ලන්ද පුරා පුංචි පුංචි මල් හිමිදිරියේ සැලෙනා ...

මන්ද පවන් වැද ළහිරු දසුන් සිප අන්ද මන්ද වෙමිනා..,

අද සිදාදියට යන පුංචි මස්සිනා සිත කළඹයි නිතිනා.....


අපිත් මෙදා එන බක්මාසේදී අත ගනිමුද කියලා ..

කීව කතා පොඩි සිතට බරක් වෙයි...

ඉවසන්නේ කෝමා...


සිත් හදාගන්න අස්වසාලන්න බෑ..,

හිත දෑලේ බැඳුනා......

කෙකටිය යායේ සිරිපොද ඉහිලා ආාාාංංංං බලං කදිමා..........

සිරි සිරි නාදෙන් සරනා වැහිපොද මන බඳිති බෝමා ....

ඔබ සිහිවෙයි පෙරසේමා.........................

(කුලරත්න ආරියවංශ ගී පබැඳුමේ හඞ චන්ද්‍රලේඛා පෙරේරා, සංගීතය රෝහණ වීරසිංහ - 1985)

කෙත්යායේ තැනින් තැන ’මී ගස්’ වවා ඇත්තේ ඒවා ’වවුලන්ගේ’ රජදහන් බැවිනි. දිවා කාලයේ සිය ගනනින් එහි විත් ලැගුම් ගන්නා වවුලන් ගේ වසුරු, ගොයමට දිව ඔසුවක් බඳු පොහොරකි. ඊට මහත් සම්පතකි.

------------------------
මී ගස
--------------------

ඒ හැරෙන්නට මී ගස විසින් නිපදවන මල්, ගෙඩි, ඉටි ගැමියන් ගේ විවිධ අවශ්‍යතා සපුරයි. ඒ අනුව එය ගමට දායාද වු තවත් කප්රුකකි. ’වන රුක්’ අමිල සම්පත් බවත්, ඒවා පිළීබඳව වර්තමානිකයන් නොදත් බොහෝ දේ පැරැන්නන් දැන සිටි බවත් පසක් වන්නේ ඒවා පිළිබඳව ලිඛිත මුලාශ්‍ර හැදෑරීමේදීය. ’මී ශාඛය’ ද ඒ අතරට එක්වෙයි. අන් වෘක්‍ෂ මෙන් දිවා කාලයේ ’ඔක්සිජන්’ නිපදවා රාත්‍රි යාමයේ ’කාබන්ඩයොක්සයිඩ්’ නිකුත් නොකර, දිවා රෑ සියඵ කල්හී නිතිපතා අංගාරික වාතය එනම් ’ඔක්සිජන්’ නිකුත් කරන්නේ මෙකී මී ගස යැයි ඇතැමුන් ගේ මතවාදයකි. එසේම  ’පොල්තෙල්’ ද පරදවා රසගුණ දෙන ’මී තෙල්’ යොදා පිසින ලද ආහාර අහිතකර මේද සංඝටකයන්ගෙන් සිරුර රැක දෙන බව ද කියැවෙයි. ’මී පුෂ්ප ද ඵල ද ගෙන ’හැලප’ සදා රස බැලීමේ පුරුද්ද ඇතැම් ගැමියන් අතර අදද පවතින බව අනාවරණය වෙයි.  ’මී ඇට’ ගෙන හිඳගන්නා තෙල් වෙනත් දෑ සමග මුසුකර ධුමායනය කර, පරිසරයේ විශබිජ නසා අවට සුවඳවත් කළ බව ද කියැවෙයි. ඈත අතීතයේ ගැමියන් ගේ නිවහන් ආලෝකමත් කල පහන් දැල්වුනේ මෙම ’මී තෙල්’ වලිනි. 

පෙර රජ දවස, ’මී ගස’ ට හානි කිරීම, දණ්ඩනයට යටත් වීමට හේතු වූ බව ද සඳහන්ය. එහෙත් යටත් විජිත යුගයේ අවසන් භාගයේ සියවස් එකහමාරකට පමන පෙර යුගයකදී, ’ඉංග්‍රිසි’ න් විසින් එය අවලංගු කර දමන්නට යෙදුනු බවක් වාර්තා වේ. එතැන් හි සිට, ක්‍රමයෙන් මේ සම්පත පිරිහෙමින් පැවතී, අද ඇස ගැටෙන්නේ ඉඳහිට බව වර්තා වේ.

මේ කරුණු සාධක දැනුවත්, අව්‍යාජ ගැමියන් ම ඒවා සිය කවි ගී සිංදු නිර්මාණයන්හට වැද්දා ගත්හ. 

මේ කවියා අතීතාවර්ජනයක යෙදෙයි. ඔහු සිය සොයුරා සහ දුවපැන ඇවිද ගිය කෙත්යායේ අසිරිය සිහිගන්වයි. ඈත නොව මෑත අතීතයේ ගම්මානයේ දිවි පෙවෙතෙහි අසිරිය වින්දෝ මේ අත්දැකීමේ ලද්දෝ ඒවා නිබඳව සිහිකරති. මනසින් සිය ළපැටි වියට පියමං කරති. ඥාති පරපුරේ ඇත්තන්ගේ ලද ආදර සැළකිලි කවට කෙළි සිනා බස් සිහිවි නෙතු බොඳ කර ගනිති.










---------------

මී ඵල
------------

තමන් සමග එකට දුවපැන ඇවිද ගිය සොයුරු කැළේ සාමාජිකයන්ගෙන් ඇතැමුන් අද මෙලොවින් සමුගෙන ගොස් තිබෙනවා විය හැකිය. හෝ දුරු රටක නුහුරු නුපුරුදු දේශයකට යන්නට සිදුවී, බඩවියත සරි කරගන්නට සිදුවි තිබෙනවා විය හැකිය. එහෙත් ඒ දුරස්වීම් කිසිසේත් යමෙකුගේ අතීත මිහිරි මධුර මතක සේයාවන් බොඳ නොකරනවා මතුනොව ඒවා තව තවත් තිව්ර කරනු නිසැකය. මේ සටහන වෙත නෙත් පහර දල්වා ගත් සහෘද ඔබටද මේ අත්දැකීම් පොදුය. ඒවා හද පාරන්නේය. ඔබටද මටද යළිදු ඒ ගම්මනායට පිවිස දුව පැන යන්නට ඇත්නම් එය කවර නම් සොම්නස් සහගත අත්දැකීමක් වනු ඇද්ද?


මා වවුලන් රෑ පුරාම රංචු ගැසීලා ....

මී ගස් යට මී වැහි වැහැලා ...

බාලේ මෙන් පාන්දරින් ඇහිඳින්නට යන්නට බෑ ....

මට තනියක් දැනෙනවා ..........


දරට ගිහින් කුරුඵ කැලේ ....

මග වැරදීලා......

මං එනතුරු හඞා වැටෙද්දී...

නුඹට දැනුනු පාඵව දුක...

මෙදා මටත් මලේ ... 

නුඹ නැති දා මට තනිකම දැනෙනවා......


පැදුරු කොටේ තුරුඵවෙලා ගොම්මන් යාමේ...

හොල්මන් ගැන කතා කියද්දී...

මගේ ඇගේ දැවටීගෙන අසාවුන්න මලේ ...

නුඹ නැති දා මට තනිකම දැනෙනවා.....

(කුලරත්න ආරියවංශ, පන්ඩිත් අමරදේව - 1980?)

 

(ඇතැම් කරුණු උපුටාගැනීම - නඳුන් ලියනගෙදර - රොවර් මිඩීයා සහෘදයා ගේ අඩවියකිනි)

ගම්මානයේ සුවඳ මෙතැනින් නොම වියැකී යැයි.... සත්දින යුග්මයකින් මෙහි එනු මැනවි....